Het is een ontwikkeling die Compassion van harte toejuicht: de erkenning van het recht op onderwijs is een bittere noodzaak voor de zwangere tieners. Voor de coronapandemie had Uganda al beloofd het aantal tienerzwangerschappen terug te willen brengen naar 13 procent per jaar. In 1990 werd zelfs al een wet aangenomen die seks tussen minderjarigen verbiedt. Maar tijdens de pandemie steeg het aantal tienerzwangerschappen explosief: volgens cijfers van het Ugandese Ministerie van Onderwijs met wel 30 procent. Volgens het UNFPA (VN-bevolkingsfonds) raakten in 2020 in totaal 354.000 tienermeiden zwanger. In 2021 werden tussen januari en september al meer dan 290.219 zwangerschappen geregistreerd. Naar verwachting zal het totale aantal zwangerschappen van 2021 dat van 2020 dan ook ver overstijgen.
Geen sociale bescherming meer
Dat het aantal tienerzwangerschappen zo de pan uitrees tijdens de pandemie heeft alles te maken met de schoolsluiting. Uganda legde tijdens corona met 20 maanden de langste schoolsluiting ter wereld op. Pas afgelopen januari openden scholen weer de deuren. De sociale bescherming die de scholen normaal aan meisjes bieden, viel dus lange tijd weg. Tijdens de lockdown werden meisjes extra blootgesteld aan de risico’s van seksueel geweld, uitbuiting en misbruik. In veel landen, ook in Uganda, is school niet alleen de plek waar je onderwijs volgt. Het is voor veel kinderen ook de plek waar ze veilig zijn en een voedzame maaltijd krijgen. Op de projecten doen Compassion-medewerkers er alles aan om kinderen zo goed mogelijk te helpen bij hun schoolwerk. Iets wat thuis niet vanzelfsprekend is.
Nelson Mandela zei het al: “Onderwijs is het beste wapen om de wereld blijvend te veranderen.” Voor kinderen die opgroeien in armoede is scholing essentieel en een belangrijke sleutel om de cirkel van armoede te kunnen doorbreken. Een goede opleiding biedt de kans op later een betaalde baan en daarmee een hoopvolle toekomst.
Het is ook iets dat Sidney Muisyo, verantwoordelijke voor het kindontwikkelingsprogramma binnen Compassion, kan beamen: “Gebrek aan onderwijs heeft een negatief effect op het verdienvermogen voor de rest van je leven. Op die manier wordt het erg moeilijk om aan extreme armoede te ontkomen.” Helaas gooide COVID-19 roet in het eten: de leerachterstand van miljoenen kinderen is alleen maar groter en groter geworden.
Seksuele voorlichting
Seksualiteit is in veel culturen een onbesproken onderwerp. Ook in Uganda weten kinderen vaak niet wat ‘normale’ omgangsvormen zijn. De leefomstandigheden werken niet mee: een gezin slaapt meestal in één ruimte en kinderen zien en horen hoe hun ouders met elkaar omgaan, ook op seksueel gebied. Bij de Compassion-projecten wordt seksuele voorlichting gegeven en er wordt gesproken over grenzen en de gevaren en risico’s van onveilige seks. Voor jonge moeders en baby’s heeft Compassion het Moeder- en babyprogramma opgezet.
Groot stigma
Het is dus een positieve en noodzakelijke ontwikkeling dat Ugandese scholen verplicht zijn zwangere tieners en tienermoeders toe te laten. Het culturele en religieuze stigma van de zwangerschappen blijft groot. Ouders aarzelen om hun dochters een tweede kans te geven. In de praktijk zal nog moeten blijken hoeveel jonge moeders en zwangere tieners weer zullen aanschuiven in de schoolbankjes.